ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η κατάθλιψη στα παιδιά και εφήβους είναι ένα σοβαρό, επίμονο και υποτροπιάζον πρόβλημα δημόσιας υγείας που υπονομεύει την κοινωνική και σχολική λειτουργία, προκαλεί σημαντικό στρες στην οικογένεια και προτρέπει επιτακτική χρήση υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Μια ευρεία γκάμα από φαρμακολογικές και ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις έχει αναπτυχθεί για τη θεραπεία των καταθλιπτικών παιδιών και εφήβων.

 - Γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία

Η γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία για την κατάθλιψη στους νέους είναι ενεργητική και εστιάζει στο πρόβλημα. Τα παιδιά και οι έφηβοι μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα πιο αποτελεσματικά και να εφαρμόζουν γνωσιακές τεχνικές για να αλλάξουν δυσλειτουργικές σκέψεις και απόψεις και αρνητικές πεποιθήσεις που συμβάλλουν στην κατάθλιψή τους. Ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που τους ενισχύουν το αίσθημα κατορθώματος και την απόλαυση και βοηθιούνται ώστε να φτιάξουν σχέσεις εμπιστοσύνης και στήριξης με άλλους. Η εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων και διεκδικητικότητας εστιάζει σε συμπεριφορικά προβλήματα που επιδεινώνουν την κατάθλιψη, ενώ γίνονται άμεσες απόπειρες να διευκολύνουν την ανάπτυξη στενών και σταθερών σχέσεων με γονείς και άλλους συγγενείς. Ο στόχος της θεραπείας δεν είναι μόνο να παρέχει στους νέους τα κατάλληλα εργαλεία και τεχνικές ώστε να αντιμετωπίσουν την καταθλιπτική τους διάθεση. Είναι να δώσει στους ίδιους και τους γονείς τους ελπίδα και αισθήματα αποτελεσματικότητας. Οι γνωσιακοί θεραπευτές παρέχουν μια λογική εξήγηση της κατάθλιψης, μεθόδους που βοηθούν στην αντιμετώπιση των στρεσογόνων καταστάσεων, καθώς και μια αίσθηση αισιοδοξίας.

- Φαρμακοθεραπεία

Κλινικές μελέτες που έχουν εξετάσει την αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών στην κατάθλιψη των νέων, έδειξαν πως τα τρικυκλικά φάρμακα παρουσιάζουν αρνητικά αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση και την ασφάλεια των νέων. Μελέτες των εκλεκτικών αναστολέων της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (ΕΑΕΣ) έχουν δείξει περισσότερη αποτελεσματικότητα ιδιαίτερα για τη φλουοξετίνη. Ο συνδυασμός γνωσιακής – συμπεριφορικής θεραπείας και φλουοξετίνης φαίνεται να είναι πολύ αποτελεσματικός για τη ραγδαία συμπτωματική και λειτουργική βελτίωση των σοβαρά καταθλιπτικών νέων. Η χρήση βέβαια των ΕΑΕΣ στη θεραπεία των νέων χρειάζεται να είναι προσεκτική, με παρακολούθηση των ασθενών κάθε βδομάδα για τον πρώτο μήνα και κάθε δύο βδομάδες για τους επόμενους δύο μήνες, για παρενέργειες, σημάδια άγχους και αυτοκτονικές σκέψεις.

- Διαπροσωπική ψυχοθεραπεία για εφήβους

Η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία για τους εφήβους εστιάζει σε αναπτυξιακά θέματα που αφορούν την εφηβεία, όπως τις ρομαντικές σχέσεις, τον αποχωρισμό από τους γονείς, την απώλεια κάποιου αγαπημένου και τη διαπραγμάτευση στις σχέσεις με συνομήλικους. Εστιάζοντας στην αυξανόμενη ανεξαρτησία του εφήβου, η ψυχοθεραπεία είναι προσιτή στους εφήβους. Η θεραπεία είναι δομημένη, ενεργητική και δίνει έμφαση στην ψυχοεκπαίδευση και στην ανάπτυξη διαπροσωπικών δεξιοτήτων. Ο έφηβος ενθαρρύνεται να αναλάβει έναν ενεργητικό ρόλο στην επίλυση του διαπροσωπικού προβλήματος, ενώ οι γονείς συμμετέχουν στη θεραπεία αν είναι εφικτό. Η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία απευθύνεται σε εφήβους που πάσχουν από μονοπολική, μη ψυχωτική κατάθλιψη. Δεν ενδείκνυται για αυτοκτονικούς εφήβους, αυτούς που είναι σε κρίση, ή αυτούς που κάνουν κατάχρηση ουσιών. Είναι απαραίτητο να μπορεί ο έφηβος να αναγνωρίζει πως έχει κατάθλιψη και να συμφωνεί με τον θεραπευτή πως υπάρχει ένα τουλάχιστον διαπροσωπικό πρόβλημα. Ο θεραπευτής εντοπίζει το διαπροσωπικό πρόβλημα που σχετίζεται με την κατάθλιψη του εφήβου.

Αυτό καθορίζει και τους θεραπευτικούς στόχους καθώς και τις στρατηγικές που θα εφαρμόσουν.

Συνοπτικά, οι παρεμβάσεις για την κατάθλιψη των παιδιών και εφήβων έχουν έναν στόχο: τη βελτίωση της διάθεσης. Η αναγνώριση των συναισθημάτων και η κατανόηση της σχέσης που υπάρχει ανάμεσα στις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές είναι το θεμέλιο για άλλες μεθόδους αντιμετώπισης της κατάθλιψης. Αποδίδοντας την απαιτούμενη σοβαρότητα στα συναισθήματά τους, τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν να μιλήσουν γι αυτά αντί να τα κρατάνε μέσα τους. Ο προγραμματισμός ευχάριστων δραστηριοτήτων πολεμά την απόσυρση και την παθητικότητα και αποσπά το παιδί από μια εμμονή αρνητικών σκέψεων. Είναι δύσκολο για τους γονείς να ξέρουν πόσο μπορούν να αφήσουν το καταθλιπτικό νεαρό άτομο στην ησυχία του και πότε ή πόσο να το πιέσουν να δραστηριοποιηθεί. Ας μην επιτρέψουμε την απομόνωσή του. Δεν είναι σωστό να αφήνουμε ένα παιδί ή ένα νέο άτομο μέσα στην κατάθλιψη. Ας το ενθαρρύνουμε να ενεργοποιηθεί και να αναζητήσει την παρέα φίλων. Ας μη διστάσουμε να ζητήσουμε την επαγγελματική βοήθεια του ειδικού.

Κείμενο: Δήμητρα Τσώλα - Γιαννατσή, Ιδρυτικό μέλος και Γραμματέας της Ελεγκτικής Επιτροπής του ΜΑΖΙ, Σύμβουλος ψυχικής υγείας (B.A. in Psychology, M.A. in Clinical Psychology)