Κλινικοί Ψυχολόγοι αποκαλύπτουν κάποιους υπάρχοντες μύθους και παρερμηνείες σχετικά με τη ψυχοθεραπευτική διαδικασία.

1ος Μύθος : Όλοι μπορούν να επωφεληθούν από την θεραπευτική διαδικασία.

Καθένας που θέλει να δεσμευτεί ως προς τη θεραπευτική διαδικασία μπορεί να επωφεληθεί. Άνθρωποι που δεν έχουν το ελάχιστο κίνητρο για να αλλάξουν προφανώς δε θα το κάνουν. Ο ψυχοθεραπευτής Jeffrey Sumber, MA, υπογράμμισε την σημασία του να είσαι έτοιμος, πρόθυμος και ανοιχτός στη θεραπεία:

"Κάποιοι πιστεύουν ότι η ψυχοθεραπεία είναι κατάλληλη για όλους. Είναι αυτό το γνωστό 'ποιος δε θα επωφελούνταν από λίγη θεραπεία;'

Προσωπικά πιστεύω ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που επωφελούνται από τις υπηρεσίες μας, αλλά σύμφωνα με την προσωπική μου πείρα μόνο εάν ένας άνθρωπος είναι πραγματικά ανοιχτός και έτοιμος να 'δουλέψει' θα δει πραγματικό – θεραπευτικό αποτέλεσμα. Διαφορετικά, η θεραπευτική διαδικασία μπορεί στην πραγματικότητα να γίνει μια αρνητική εμπειρία σε τέτοιο βαθμό που όταν κάποιος είναι πραγματικά έτοιμος να κάνει κάποια αλλαγή, η προηγούμενη δυσάρεστη εμπειρία του με τη ψυχοθεραπεία θα είναι αποτρεπτική.

Ένας εχθρικά διακείμενος πελάτης δεν βοηθά ούτε εκείνον ούτε τον θεραπευτή. Η δουλειά των θεραπευτών δεν είναι να αλλάξουν τους ανθρώπους; Είναι να υποστηρίξουν τους ανθρώπους που θέλουν να θεραπευτούν δίνοντάς τους πίσω τη δική τους (χαμένη) δύναμη. Υπάρχουν προφανώς κάποιοι πελάτες που είναι 99% ενάντια στο να αλλάξουν τις συμπεριφορές τους ή τις πεποιθήσεις τους, απαιτείται όμως μόνο ένα 1%, ένα νήμα ενδιαφέροντος ή ελπίδας, για να πετύχει η διαδικασία".

2ος Μύθος : Η ψυχοθεραπεία είναι σαν να μιλάς με ένα φίλο σου.

Σύμφωνα με τον Ari Tuckman, PsyD, κλινικό ψυχολόγο και συγγραφέα του βιβλίου «Understand Your Brain, Get More Done: The ADHD Executive Functions Workbook» («Κατανόησε τον Εγκέφαλο σου, Κάνε Περισσότερα: Τετράδιο εργασιών εκτελεστικών λειτουργιών για την Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας»), αν και οι φίλοι είναι ζωτικής σημασίας, ο θεραπευτής είναι μοναδικά εξειδικευμένος στο να σε βοηθήσει:

"Είναι φυσικά σημαντικό να έχεις φίλους στους οποίους μπορείς να μιλήσεις, αλλά ο ψυχοθεραπευτής είναι εκπαιδευμένος στο να αντιλαμβάνεται αυτά τα θέματα πιο βαθιά και άρα είναι ικανός να προσφέρει κάτι παραπάνω από μια απλή συμβουλή. Η ζωή, κάποιες φορές, γίνεται πιο σύνθετη και χρειάζεται μια βαθύτερη κατανόηση της ανθρώπινης φύσης ούτως ώστε να ξεπεράσει την υπάρχουσα κατάσταση.

Επίσης, καθώς η θεραπευτική διαδικασία είναι εμπιστευτική και ο ψυχοθεραπευτής δεν έχει ιδιοτελές συμφέρον ως προς αυτό που θα κάνεις, μπορεί να σου είναι πιο εύκολο να μιλάς ανοιχτά με έναν ψυχοθεραπευτή και να προσεγγίζετε την ουσία σε ότι σου συμβαίνει".

3ος Μύθος : H ψυχοθεραπεία έχει αποτέλεσμα μόνο αν υποφέρεις.

Η ψυχοθεραπεία συχνά θεωρείται μια επίπονη και θλιβερή διαδικασία. Αυτή η εικόνα αγνοεί όμως το γεγονός ότι η ψυχοθεραπεία εξοπλίζει τους πελάτες με τις απαραίτητες δεξιότητες ώστε να έχουν μια καλύτερη ποιοτικά ζωή – και αυτό μπορεί να είναι πολύ ικανοποιητικό. Όπως λέει ο Tuckman:

"Αν και η ψυχοθεραπεία μπορεί να ανακινεί κάποια αρκετά επίπονα θέματα, δε χρειάζεται να μιλάμε μόνο για πόνο και βάσανα. Πρόκειται για μια διαδικασία που αφορά περισσότερο την κατανόηση του εαυτού σου και των άλλων με ένα διαφορετικό τρόπο και σου διδάσκει τρόπους αντιμετώπισης όλων των θεμάτων που οι πιο πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν μια δεδομένη χρονική στιγμή: έλλειψη ικανοποίησης από μια σχέση, απώλεια, θυμός, αβεβαιότητα για το μέλλον, μετάβαση από μια κατάσταση σε μια άλλη κλπ. Παρόλο που οι πιο πολλοί άνθρωποι περνούν μέσα από τέτοιες εμπειρίες, η ψυχοθεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει να τις χειριστείς πιο ομαλά και με μεγαλύτερη επιτυχία".

4ος Μύθος : H ψυχοθεραπεία συνεπάγεται να κατηγορείς τους γονείς σου.

"Η ψυχοθεραπεία έχει αλλάξει πολύ σε σχέση με την εποχή που εστίαζε κυρίως στα πρώτα χρόνια της ζωής", λέει ο Tuckman. Παρόλο που οι θεραπευτές δεν έχουν πια εμμονή με τους γονείς των πελατών ή το παρελθόν τους, το να ανιχνεύουν την ιστορία τους βοηθά στο να αποκομίσουν μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για τις εμπειρίες και τα προβληματισμούς τους στο παρόν.

Σύμφωνα με την Joyce Marter, LCPC, ψυχοθεραπεύτρια και ιδιοκτήτρια της Urban Balance, ενός φορέα συμβουλευτικής στην ευρύτερη περιοχή του Σικάγο:

"Πολλοί άνθρωποι μπαίνουν στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία, λέγοντας πως θέλουν να διευθετήσουν ένα ζήτημα της καθημερινότητας ή έναν στρεσογόνο παράγοντα, αλλά δεν είναι πρόθυμοι να μιλήσουν για τις προσωπικές τους ιστορίες επειδή δε θέλουν να βουτήξουν στο παρελθόν.

Τους εξηγώ ότι η πρώτη φάση της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας είναι η συγκέντρωση πληροφοριών, κατά την οποία ο ψυχοθεραπευτής ρωτά τους πελάτες σχετικά με το παρελθόν τους σε μια προσπάθεια να τους γνωρίσει και να τους κατανοήσει.

Η πεποίθησή μου είναι ότι οι πρότερες εμπειρίες μας συχνά μας διαμορφώνουν και μας εξελίσσουν σε αυτό που είμαστε σήμερα. Όλοι μας επαναλαμβάνουμε υποσυνείδητα οικογενειακά μοτίβα, μέχρι να τα κατανοήσουμε και να τα επεξεργαστούμε.

Προφανώς δε χρειάζεται να ξοδέψετε χρόνια κάνοντας ψυχανάλυση για να έχετε μια κάποια πρόοδο στην θεραπεία, αλλά το να δώσετε ακόμα και ένα σύντομο ψυχοκοινωνικό ιστορικό είναι ένα σημαντικό κομμάτι μιας βραχείας, επικεντρωμένης στο πρόβλημα, προσέγγισης.
Εξηγώ στους πελάτες μου ότι δε πρόκειται να μπουν σε μια διαδικασία απόδοσης ευθυνών στους γονείς τους ούτε πρόκειται να μιλάμε αποκλειστικά για το παρελθόν τους. Πρόκειται περισσότερο για μια διαδικασία κατά την οποία αποτιμούμε τις συναισθηματικές εμπειρίες τους και αυξάνουμε την επίγνωσή τους σχετικά με το πόσο αυτές οι πρότερες καταστάσεις της ζωής τους τους επηρεάζουν στο εδώ και τώρα και στο τρέχον ζήτημά για το οποίο στράφηκαν στην θεραπεία. Η αντιμετώπιση και επίλυση προβλημάτων από το παρελθόν μπορεί να είναι το κλειδί για να προχωρήσουμε μπροστά στο μέλλον".

5ος Μύθος : Η ψυχοθεραπεία συνεπάγεται πλύσιμο εγκεφάλου.

Η Amy Pershing, ψυχοθεραπεύτρια και διευθύντρια του κέντρου Pershing Turner, άκουσε αυτόν τον μύθο σε μια κοινωνική εκδήλωση. Κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι ψυχοθεραπευτές προωθούν τις προσωπικές τους ιδέες και αντιλήψεις στους πελάτες τους. Ωστόσο, ένας καλός ψυχοθεραπευτής σε βοηθά να ξανά-ανακαλύψεις ή ξανακερδίσεις τον εαυτό σου, και όχι να τον χάσεις. Όπως εξήγησε:

"Υπάρχει μια στιγμή στη θεραπεία, ειδικά στην αρχή, όπου ο θεραπευτής, μόνο μέσα από το δικό του φιλοσοφικό πρίσμα, βοηθά τον πελάτη να καταλάβει τις διεργασίες του μυαλού του (και, τουλάχιστον στις θεραπείες που αφορούν τις διατροφικές διαταραχές, το σώμα του), τον εκπαιδεύει σχετικά με την ισχύουσα κανονιστική πορεία της ανθρώπινης ανάπτυξης και αναγνωρίζει τις στρατηγικές που ο πελάτης μπορεί να έχει αναπτύξει για να επιβιώσει από κάθε είδους τραύμα.

Κάθε θεραπευτής κάνει όλα αυτά μέσα από το δικό του σύνολο σοφίας, εργαλείων και στρατηγικών, στα οποία πιστεύει τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά. Συνεπώς, μπορούμε να πούμε ότι η θεραπεία κάνει τους ανθρώπους να 'συμβαδίζουν' με το πώς ο θεραπευτής βλέπει τα πράγματα;

Η καλή θεραπεία, σύμφωνα με τον δικό μου τρόπο σκέψης, πάντα ξεκινά με τη δημιουργία ενός 'δοχείου'. Πρόκειται για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και ασφάλειας, που προέρχονται από την αποδοχή και το 'άνευ όρων θετικό βλέμμα' (του θεραπευτή προς τον πελάτη) .
Αυτά είναι αγαθά που πολλοί πελάτες δεν έχουν σε αφθονία. Ο σκοπός αυτού του δοχείου δεν είναι να μεταστρέψει αλλά να δημιουργήσει χώρο για τους πελάτες ώστε να πάρουν το ρίσκο να βρουν τον αυθεντικό Εαυτό τους.

Για να επιτευχθεί αυτό, μερικές φορές οι πελάτες χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν κομμάτια κάποιου έμπιστου ανθρώπου που θα τους βοηθήσει να χτίσουν μια γέφυρα επικοινωνίας προς εκείνο τον Εαυτό (τον αυθεντικό). Μπορούν να δοκιμάσουν πράγματα που προτείνω με σκοπό να ανακαλύψουν την δική τους αληθινή απάντηση ('Δούλεψε αυτό για μένα;'), όχι να κάνουν απλώς εφαρμογή μιας διδασκαλίας για να περάσουν κάποιου είδους τεστ.
Όταν οι πελάτες λένε αυτά που νομίζουν ότι θέλω να ακούσω, δεν έχουμε δουλέψει σωστά. Όταν λένε κάτι επειδή αυτό ισχύει για τους ίδιους, τότε έχουμε εκπληρώσει την αποστολή μας.

Για όσους δεν έχουν μπει σε ψυχοθεραπευτική διαδικασία εξαιτίας του φόβου τους ότι θα χάσουν τον εαυτό τους, θα τους προσκαλούσα να προκαλέσουν έναν πιθανό θεραπευτή με αυτήν ακριβώς την ερώτηση - ανησυχία. Η απάντησή του θα πρέπει να σας πείσει ότι δουλεύοντας ψυχοθεραπευτικά, δεν θα μοιάσετε στον ψυχοθεραπευτή σας αλλά θα έρθετε πολύ πιο κοντά στον πραγματικό σας Εαυτό".

6ος Μύθος : Οι θεραπευτές συνήθως συμφωνούν με τους πελάτες τους, μιας και η δουλειά τους είναι να τους κάνουν να νιώσουν καλύτερα.

Η δουλειά του θεραπευτή δεν είναι να ευχαριστεί τους πελάτες. Αντίθετα, δουλειά του είναι να τους προκαλέσει και να τους βοηθήσει να αναπτυχθούν. Σύμφωνα με τον Marter:

"Φυσικά, το να έχει κανείς μια δυνατή θεραπευτική σχέση ή μια θετική σχέση συνεργασίας είναι το κλειδί για επιτυχία στη θεραπεία. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι ο θεραπευτής σου απλώς θα αποδεχτεί τις απόψεις σου κατά γράμμα και θα συμφωνήσει με όλα όσα λες.
Ως θεραπευτές, είμαστε εκπαιδευμένοι στο να αναγνωρίζουμε ότι πάντα υπάρχουν διαφορετικές πλευρές στην ίδια ιστορία. Παρατηρούμε μοτίβα και τάσεις συμπεριφοράς, εμπειρίες και είδη σχέσεων.

Καταλαβαίνουμε συνήθως όταν υπάρχουν ελλιπείς πληροφορίες ή όταν κάποια από τα λεγόμενα των πελατών μας δεν ευσταθούν, και θα τους προκαλέσουμε να εξερευνήσουν αυτά τα 'τυφλά σημεία', υποστηρίζοντάς τους σε αυτήν την διαδικασία ανάπτυξης της ενόρασης και της επίγνωσής τους.

Ενώ ο θεραπευτής θα δείξει συνηθέστερα ενσυναίσθηση σε μια συναισθηματική αντίδραση του πελάτη σε μια κατάσταση, θα τον ενθαρρύνει επίσης να αναθεωρήσει τον τρόπο σκέψης του, το σύστημα ιδεών του ή θα τον κάνει να δει τα πράγματα από άλλη οπτική γωνία, ώστε να τον βοηθήσει να μάθει, να αναπτυχθεί και να προχωρήσει μπροστά στη ζωή του".

7ος Μύθος : Ένας θεραπευτής ποτέ δεν παίρνει ξεκάθαρη θέση.

Μερικές φορές το να παίρνει ένας θεραπευτής ξεκάθαρα θέση είναι αναγκαίο γιατί οδηγεί σε πρόοδο. Σύμφωνα με την Terri Orbuch, Ph.D, ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέα του βιβλίου "Finding Love Again: Six Simple Steps to a New and Happy Relationship" ("Βρίσκοντας ξανά την Αγάπη:Έξι απλά βήματα για μια καινούργια και ευτυχισμένη σχέση"):

"Ενίοτε, ένας θεραπευτής παίρνει θέση είτε για να εξασφαλίσει την πρόοδο του ζευγαριού, είτε για να προκαλέσει έναν πελάτη, είτε για να επιλύσει ένα επείγον ειδικό θέμα. Για παράδειγμα, ας πούμε ότι ένα ζευγάρι έρχεται για συμβουλευτική γάμου. Ένας από τους δύο συντρόφους αρνείται να αλλάξει, και αρνείται να συζητήσει οποιοδήποτε θέμα ή να ακόμη και να ακούσει τον άλλο σύντροφο.

Ο σύντροφος που αρνείται να συζητήσει είναι πολύ θυμωμένος που βρίσκεται στο γραφείο του ψυχοθεραπευτή. Εκείνη τη στιγμή, ο θεραπευτής μπορεί να πει στον θυμωμένο σύντροφο: 'Γιατί είσαι εδώ αφού δε θες να συζητήσεις τίποτα;' ή 'Νομίζεις πως με το να μένεις αμέτοχος βοηθάς στο γάμο σου;' Για μένα, αυτό σημαίνει ότι παίρνω το μέρος του ενός συντρόφου με σκοπό να εμπλέξω στην διαδικασία και τον άλλο ή να βοηθήσω το ζευγάρι να προχωρήσει μαζί στη θεραπεία".

8ος Μύθος : Αν δε νιώσεις καλύτερα από την αρχή, η θεραπεία δε λειτουργεί.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η θεραπευτική διαδικασία εξαντλείται σε μια ή δύο συνεδρίες, λέει ο John Duffy,Ph.D, κλινικός ψυχολόγος και συγγραφέας του βιβλίου "The Available Parent: Radical Optimism for Raising Teens and Tweens" ("Ο Διαθέσιμος γονέας: Επαναστατική αισιοδοξία για την ανατροφή εφήβων και διδύμων").

"Αυτό είναι το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να καταγραφεί η ιστορία και να εγκαθιδρυθεί μια μικρή αίσθηση εμπιστοσύνης", λέει. "Τότε, η θεραπεία μπορεί να ξεκινήσει".

Οραματιστείτε το να νιώσετε καλύτερα όχι σαν να δέχεστε ένα πυροβολισμό στο γραφείο του γιατρού, αλλά σαν να τακτοποιείτε ένα ακατάστατο ντουλάπι. Σύμφωνα με τον Marter:

"Λέω στους πελάτες μου ότι το να ξεκινούν ψυχοθεραπεία μοιάζει λίγο με το να καθαρίζουν ένα ακατάστατο ντουλάπι. Αν τελικά αποφασίσετε ότι ήρθε η ώρα να τακτοποιήσετε ένα ντουλάπι που παραγεμίζατε με πράγματα για χρόνια, το πρώτο που έχετε να κάνετε είναι να τα βγάλετε όλα έξω. Καθώς όλα τα πράγματά σας είναι πεταμένα έξω στο δωμάτιο, είναι λογικό να νιώθετε ήδη καταβεβλημένοι και να ανησυχείτε ότι κάνατε τα πράγματα χειρότερα ή να πιστεύετε ότι ίσως δεν άξιζε να μπείτε σε όλη αυτή τη διαδικασία.

Το ξεκίνημα της ψυχοθεραπείας μπορεί να γίνει κουραστικό με έναν ανάλογο τρόπο, καθώς μοιράζεστε παλιές μνήμες και εμπειρίες με τον θεραπευτή σας, κάποιες από τις οποίες μπορεί να υπήρξαν πολύ δύσκολες.
Είναι συχνό να νιώθει κανείς λίγο χειρότερα πριν νιώσει καλύτερα, αλλά αν παραμείνει πιστός στη διαδικασία μπορεί να απελευθερωθεί από κάποια παλιά πράγματα, να ξαναδουλέψει άλλα, και να έχει ένα 'ντουλάπι' που θα λειτουργεί καλύτερα από ποτέ.

Πάντα ενθαρρύνω τους πελάτες μου να συζητήσουν τα άβολα συναισθήματά τους για τη θεραπεία απευθείας μαζί μου ώστε να μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε και να τα δουλέψουμε μαζί. Το θεραπευτικό ταξίδι της επούλωσης (των τραυμάτων) και της προσωπικής ανάπτυξης δεν είναι πάντα ανώδυνο αλλά η αίσθηση ότι έχεις επιλύσει δύσκολα θέματα το κάνουν πάντα αξιόλογο στο τέλος".

9ος Μύθος : Η αλλαγή πραγματοποιείται στη διάρκεια των συνεδριών.

Η αλλαγή συντελείται, στην πραγματικότητα, πριν και μετά τη θεραπευτική συνεδρία, λέει ο Duffy. "Υπάρχουν σίγουρα στιγμές ενόρασης και ανακαλύψεων (στη συνεδρία), αλλά για να συμβεί πραγματική αλλαγή που θα διαρκέσει, η περισσότερη δουλειά γίνεται ανάμεσα στις συνεδρίες".

Ο στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να εφαρμόσει ο πελάτης τις αλλαγές που συζητάει μέσα στην συνεδρία, έξω από αυτήν, στην πραγματική ζωή του, και αυτό, βέβαια, είναι το πιο δύσκολο κομμάτι.

10ος Μύθος : Το να βλέπεις ένα θεραπευτή σημαίνει ότι είσαι αδύναμος, κατεστραμμένος ή πραγματικά τρελός.

Δεν υπάρχει τίποτα αδύναμο ή τρελό στο να επεξεργάζεσαι συγκεκριμένα προβλήματα ή στο να προσπαθείς να ξεπεράσεις συμπτώματα που εισβάλλουν στη ζωή σου. Η θεραπεία σου δίνει τη δυνατότητα "να χρησιμοποιήσεις όλα τα εργαλεία που έχεις στη διάθεσή σου με σκοπό να μεγιστοποιήσεις την ικανοποίηση και την αποτελεσματικότητα στη ζωή", λέει ο Duffy. Ακούγεται έξυπνη στρατηγική, έτσι δεν είναι;

11ος Μύθος : Από τη στιγμή που θα ξεκινήσεις με ένα θεραπευτή, είναι καλύτερα να μην τον αλλάξεις.

Σύμφωνα με την Orbuch, "Αν δεν είσαι ικανοποιημένος με την πρόοδο που κάνεις ή δεν νιώθεις άνετα με τον θεραπευτή σου, οφείλεις στον εαυτό σου να τον αλλάξεις και να βρεις κάποιον που σου ταιριάζει καλύτερα".

Πώς μπορείς να βρεις έναν κλινικό ψυχολόγο με τον οποίο θα νιώθεις άνετα;
Σκέψου αρχικά τους λόγους για τους οποίους επισκέπτεσαι έναν θεραπευτή και κάνε μια έρευνα για τους καλύτερους τύπους θεραπευτικών προσεγγίσεων για τις συγκεκριμένες ανησυχίες, λέει ο Duffy. Για παράδειγμα, αν το άγχος δυσκολεύει τη ζωή σου, μετά από σχετική έρευνα, θα μάθεις ότι η γνωσιακή - συμπεριφορική προσέγγιση (ΓΣΘ) είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία. Επομένως, θα αναζητήσεις θεραπευτές ειδικευμένους στη ΓΣΘ.

Επίσης, σκέψου αν θα ήθελες να δουλέψεις με έναν θεραπευτή άντρα ή γυναίκα, λέει η Orbuch. Η Orbuch προτείνει να επικοινωνήσεις με δύο θεραπευτές και να τους κάνεις ερωτήσεις πριν κλείσεις ραντεβού. Ρώτησε τους για τα τυπικά προσόντα, την εκπαίδευση και την προσέγγιση που ακολουθούν. Στη συνέχεια, αποφάσισε αν νιώθεις ασφάλεια με τις απαντήσεις τους, τον τόνο της φωνής τους και οτιδήποτε άλλο είναι σημαντικό για σένα.

Κείμενο: MARGARITA TARTAKOVSKY, M.S.
Πηγή: http://psychcentral.com/lib/therapists-spill-11-myths-about-therapy/00012005 
Μετάφραση: Ολυμπιάννα Λαζανά, ψυχολόγος
Επιμέλεια στα ελληνικά: Αγγελική Μενεδιάτου, Ψυχολόγος Μ.Α. Κλινικής Ψυχολογίας, Πρόεδρος Δ.Σ. και Επιστημονική Υπεύθυνη του ΜΑΖΙ

Σκίτσο: "Στην πργματικότητα είμαι μια χαρά. Απλά μου αρέσει που εδώ μου επιτρέπεται να ανεβαίνω στον καναπέ". Πηγή: BIZARROCOMIC.BLOGSPOT.COM